Foto: gov.me –

Preko hiljadu i po tona duvanskih proizvoda koji su zaplijenjeni prošle godine u Slobodnoj zoni Luke Bar i dalje čekaju na uništavanje.

Kada će biti uništene, zavisi od okončanja sudskih prostupaka koji su pokrenuli njihovi vlasnici ali i od odluke na koji način će ta ogromna količina cigareta biti uništena, saopšteno je za Radio Slobodna Evropa (RSE) iz Uprave carina.

Da se 1.500 tona duvanskih proizvoda nalazi u Luci Bar saopštila je Evropska komisija u neformalnom dokumentu, non paperu o Crnoj Gori, koji služi kao osnova za pristup zemlji koja pregovora o članstvu u Evropskoj uniji.

Šta piše u non paperu o cigaretama

U dokumentu Evropske komisije se navodi da je zabrana skladištenja duvanskih proizvoda u Slobodnoj zoni Luke Bar stupila na snagu u maju 2022, te da je to dovelo do dotad nezabilježene zapljene količine cigareta, koje su njihovi vlasnici ostavljali na tom mjestu.

„Procijenjena količina od 1.500 tona (ili 13 kubnih metara) cigareta skladištena je u Baru i čeka uništenje“, navodi se u dokumentu i podsjeća da su velike količine cigareta nestale iz skladišta prije stupanja na snagu ove zabrane.

Iz Uprave carina je za RSE potvrđena procjenjena količina zaplijenjenih cigareta i precizirana vrsta oduzetih duvanskih proizvoda.

„Rješenjem su oduzeti duvanski proizvodi od više stranih i domaćih privrednih subjekata kojima su nakon isteka roka za otpremanje na lageru ostale određene zalihe“, navodi se u odgovoru Uprave.

Tok zaplijena duvanskih proizvoda

Tokom 2021. i 2022. godine, prvo Vlada Zdravka Krivokapića, a zatim Dritana Abazovića, pokrenule su aktivnosti da se suzbije šverc cigareta preko Luke Bar.

Prvi potez je bio donošenje odluke o zabrani skladištenja duvanskih proizvoda u okviru Slobodne zone Luke Bar u julu 2021. Odluku je donijela Krivokapićeva Vlada.

Uslijedila je kontrola poslovanja pravnih lica čija je djelatnost vezana za duvanske proizvode.

Paralelno sa kontrolom iz hangara Slobodne zone Luke Bar nezakonito su izvlačene zaostale cigarete.

Krađa je obavljana tokom noći, obijanjem hangara i izvlačenjem cigareta u kamione koji su ih odvozili u nepoznatom pravcu. Osim privremenog zadržavanja nekoliko vozača, nikada nije otkriveno ko je dao nalog za preuzimanje robe i gdje je ona završila.

Do konkretnih akcija zapljene cigareta došlo je nakon što je britanska ambasadorka u Crnoj Gori Karen Medoks saopštila u martu prošle godine, da se „samo preko Luke Bar svake godine prokrijumčari više od dvije milijarde cigareta koja dospijevaju na tržišta Evrope“.

Najveća akcija zapljene cigareta sprovedena je u maju iste godine, kada je zaplijenjena roba u vrijednosti, kako je tada rečeno, od više desetina miliona eura.

Zašto niko nije odgovarao za šverc cigareta?

Premijer Dritan Abazović je tada saopštio da je šverc cigareta kroz Crnu Goru zaustavljen.

Međutim, za šverc cigareta i nelegalnu trgovinu kroz Slobodnu zonu Luke Bar niko do sada nije optužen.

U dokumentu Evropske komisije se navodi da je istragu o švercu cigareta pokrenulo Specijalno policijsko odjeljenje 2022. protiv šest osoba, te da su paralelno pokrenute i finansijske istrage.

„Policija je takođe radila na brojnim slučajevima manjeg opsega i podnijela 35 prijava zbog šverca cigareta osnovnom tužilaštvu. Međutim, 2022. nije donijeta nijedna pravosnažna sudska odluka o švercu cigareta“, kaže se u non paperu.

Nikada nije rasvijetljeno da li su sve zaplijenjene cigarete iz maja 2022. godine, bile predmet krijumčarenja ili legalnog biznisa sa duvanom.

Dio vlasnika cigareta koje su i dalje uskladištene u Luci Bar pokrenulo je postupke pred Upravnim sudom Crne Gore sa zahtjevom da im budu vraćene.

RSE je Upravnom sudu poslao upit o tome koliko se vodi takvih postupaka, koliko je podneseno eventualnih odštetnih zahtjeva i koliko slučajeva je riješeno. Odgovor nijesmo dobili.

Da su nakon donijetih rješenja o oduzimanju cigareta, pokrenuti postupci pred Upravnim sudom RSE je potvrdila je Uprava carina.

Uništavanje zavisi od sudskog postupka

Kada je riječ o uslovima koji treba da budu ispunjeni da bi došlo do uništavanja zaplijenjene ogromne količine cigareta u Upravi carina kažu da će to biti velik izazov.

„Zajedno sa partnerima uz EU traži se najbolji model uspješnog završetka postupka uništenja. Tehnički kapaciteti, ekološki rizici, bezbjednost i drugi parametri moraju biti detaljno razmotreni.“

Premijer Dritan Abazović je rekao da je veliko pitanje kako uništiti toliku količinu cigareta.

„Mi nemamo specijalne prese, ono što smo imali sa pećima nije se pokazalo efikasnim, transport cigareta prema Termoelektrani je zahtijevao veliki novac, prevoz brodom je bila ideja koja je bila teška realizovati“, rekao je Abazović na presu 3. jula nakon sjednice Vijeća za nacionalnu bezbjednost.

Premijer sa ministrima zaduženim za borbu protiv korupcije Zoranom Miljanićem i za unutrašnje poslove Filipom Adžićem u Luci Bar, maj 2022.

On je rekao da se zaplijenjene cigarete nalaze u specijalnom hangaru u Luci Bar.

Premijer je imao ranije ideju da se zaplijenjene cigarete prodaju, ali prema njegovoj posljednjoj izjavi od toga neće biti ništa zbog protivljenja Evropske unije.

„Mi smo zbog naših međunarodnih partnera izgubili najmanje 20 miliona eura. Jer je primarna ideja bila da se prodaju na međunarodnom tržištu. S obzirom da ističe rok trajanja cigaretama, svakim danom su bezvrednije. Za godinu ili malo duže od njih neće ostati ništa i moraju se uništiti“, rekao je Abazović.

Neslavan pokušaj Vlade da uništi cigarete

Posljednji pokušaj komisijskog uništavanja zaplijenjenih cigareta završilo se neslavno po Vladu Crne Gore i dio njenih službenika koji su najviše promovisali borbu protiv šverca cigareta.

„Završilo je nestankom jednog od dva kamiona, uprkos tome što je transport organizovala carinska služba uz pratnju lokalne policije. Nestali kamion sa cigaretama vrijednim deset miliona eura na kraju je pronašlo Specijalno državno tužilastvo blizu Podgorice“, podsjeća Evropska komisija u non paperu.

Naime, kako je pokazala kasnija istraga, nakon uništavanja dijela cigareta pred kamerama, kome su prisustvovali najviši državni zvaničnici, uključujući i premijera, jedan kamion je nestao zbog čega je uhapšeno više službenika carine i tadašnji direktor Uprave carina Rada Miloševića.

Milošević je bio kadar Abazovićeveg pokreta URA.

On je pušten iz pritvora nakon šest mjeseci, u drugoj polovini juna, ali ima zabranu kretanja izvan mjesta stanovanja.

Šverc cigareta, problem ’90-tih godina

Šverc cigareta preko Crne Gore počeo je uvođenjem međunarodnih sankcija tadašnjoj SRJ početkom devedesetih godina. Dok su tadašnje vlasti Demokratske partije socijalista (DPS) Mila Đukanovića tvrdile da se radi o tranzicionom poslu, kritičari su tvrdili da je u pitanju državni šverc prema Italiji i drugim evropskim zemljama.

Niko od najviših državnih funkcionera DPS-a, koja je vladala od početka devedesetih, skoro tri decenije, nije osuđen zbog organizacije ili povezanosti sa švercom cigareta iako je nova vlast, formirana nakon izbora 2020. godine, tvrdila da će razotkriti veze mafije i te partije.

Istragu o švercu cigara iz Crne Gore prema Italiji od 1999. vodilo je i pravosuđe Barija, grada na jugu Italije, koji je najkraćom morskom rutom povezan sa lukom Bar.

Istragom je bilo obuhvaćeno 15 italijanskih i crnogorskih državljana, uključujući i Mila Đukanovića, koji je u to vrijeme bio premijer.

Italijansko tužilaštvo za borbu protiv organizovanog kriminala 2009. je povuklo optužbe protiv Đukanovića zbog diplomatskog imuniteta.