Piše: Kemal Pajević, građanski aktivista

Pljevlja, najveći industrijski centar na sjeveru Crne Gore, istovremeno i je najveća crna ekološka tačka Evrope i šire. Da je tako potvrđuju i izvještaji sa sajtova koji se bave stepenom zagađenosti vazduha u svijetu. Tako je početkom januara ove godine, u sredstvima javnog informisanja umjesto po ogromnom značaju koji privredni subjekti u gradu imaju kad je u pitanju ekonomska održivost države, u prvi plan plasirali informaciju da su Pljevlja imala najveću koncentraciju štetnih materija u vazduhu u svijetu, a prije gradova u Indiji, Nepalu, Americi…

Na tešku ekološku i zdravstvenu situaciju u Pljevljima, pored velikih industrijskih zagađivača, utiču i klimatske osobine sa dosta maglovitih dana, geografske i meteorološke karakteristike, kao i oko 5.000 individualnih ložišta, veliki broj kotlarnica u užem dijelu grada i sve veći broj motornih vozila u užem gradskom jezgru. Sve to zajedno doprinosi da nadležne državne institucije u toku godine registruju i do 200 dana u godini sa prekoračenjima štetnih materija u vazduhu u gradu.

Koliko je teška ekološka situacija u Pljevljima najbolje pokazuju podaci nadležnih institucija koji se bave zaštitom životne sredine u Crnoj Gori, jer su Pljevlja za prva dva mjeseca 2023. godine već prekoračila 35 dozvoljenih dana na godišnjem nivou kad su u pitanju srednje dnevne koncentracije PM čestica. Naime, za prva dva mjeseca 41 dan u Pljevljima su srednje dnevne koncentracije PM čestica bile iznad zakonom dozvoljenih 50 ug/m3.

Još od 1982 . godine i početka rada TE Pljevlja redovno se govorilo o mogućnosti da ovaj termoenergetski izvor dio energije usmjeri na toplifikaciju grada i na taj način smanji zagađenost vazduha u gradu. Osim stalnih obećanja nadležnih institucija, pogotovo u vrijeme predizbornih kampanja, decenijama unazad od toga nije bilo ništa.

Činjenica da je Elektroprivreda Crne Gore 2020. godine potpisala ugovor o ekološkoj rekonstrukciji prvog bloka TE Pljevlja sa odabranim izvođačima radova, ponovo je građanima Pljevalja dalo nadu da bi se konačno moglo preći sa riječi na dijela kad je u pitanju toplifikacija grada, iako su i tada mnogi građani tu informaciju dočekali sa rezervom.

Zbog zastoja oko početka realizacije ekološke rekonstrukcije zbog poznatih problema izazvanih epidemijom korona virusa, tek u aprilu 2022. godine položen je kamen temeljac u krugu termoelektrane i počela realizacija projekta vrijednog 70 miliona eura, čiji se završetak predvidio za period od dvije i po godine.

Istovremeno sa projektom ekološke rekonstrukcije TE Pljevlja, vlada Crne Gore je u oktobru 2019. godine usvojila izvještaj o planovima za realizaciju projekta toplifikacije Pljevalja. U skladu sa tim, posle značajne pauze zbog epidemije korona virusa, EPCG je početkom 2022. godine potpisala memorandum o saradnji na projektu toplovoda, od TE Pljevlja do centra grada sa opštinom Pljevlja i Upravom javnih radova Crne Gore, a zatim raspisala javni poziv za izradu glavnog projekta.

U novembru 2022. godine predstavnici EPCG i predstavnici konzorcijuma koji čine Roto-Term Pljevlja i Synergy Tech Beograd potpisali su ugovor o toplifikaciji Pljevalja. Ugovorom je predviđena izrada glavnog projekta i ostale tehničke dokumentacije primarnog toplovoda sa realizacijom projekta po fazama.

Iz EPCG tvrde da je novac za realizaciju projekta obezbijeđen i sa početkom građevinske sezone u 2023. godini očekuje se početak radova. Istovremeno vlada Crne Gore je na jednoj od svojih sjednica početkom ove godine, projekat toplifikacije Pljevalja proglasila projektom od državnog značaja.

Ono što je sigurno je činjenica da će građani Pljevalja i narednih nekoliko godina, posebno u vrijeme grejne sezone, biti izloženi uticaju izuzetno štetnih po zdravlje PM čestica i ostalih produkata izvora zagađenja i sa velikim očekivanjima čekati završetak kompletnog projekta toplifikacije grada.

(Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrici „Kolumne“ nisu nužno i stavovi redakcije „Vijesti“)