U pjesmama opjevana lijepa kasaba i danas čuva nešto od te otmenosti koja ju je preporučivala kroz istoriju. A istorija veli da prvo naseljeno mjesto u ovom kraju, u Kominama, datira iz prvog vijeka. To rimsko naselje poznato je u literaturi kao Municipijum. U srednjem vijeku po rijeci dobija ime Breznik. U 13. vijeku otkrivena su velika rudna bogatstva te stižu vješti Sasi, rudari njemačkog porijekla.

Sredinom 15. vijeka Pljevlja ulaze u sastav Osmanlijskog carstva, i to na velika vrata. Naime, mjesto, što dobi ime Taslidža, nalazilo se na veoma važnim karavanskim putevima. Tu su dolazili i oni što su iz Kotora kretali na sjever, ali i vješti trgovci iz Dubrovnika. Ubrzo postaje sjedište kadiluka, a potom kao pravi šeher zasluži da od 1576. pa sve do 1833. godine bude i sjedište Hercegovačkog sandžaka.

Zlatno doba grad doživljava u 17. vijeku. Turski putopisac Evli Čelebi zapisa tada da Taslidža ima 500 kuća, a mletački zapis pridoda još stotinak. U čaršiji je bilo više od 200 dućana, a cvjetali su fini zanati poput zlatarskog i kujundžijskog, pa su cijele porodice dobijale prezimena po tim zanatima. Ipak, ono što je grad preporučilo nadaleko bio je umjetnički puškarski zanat i majstori iz pljevaljskog šehera nisu dozvoljavali da se stranci i „došlje“ bave jedinstvenom izradom oružja koje je smatrano umjetničkim djelom.

I kad izgore ono u požaru 1818. godine cijela čaršija i kad strašna kuga prepolovi stanovništvo koju deceniju kasnije, ostade dovoljno upornosti u gostoljubive i čovječne šeher-gospode da sačuvaju izgled i raskoš svojih finih kuća, bašta i gazdinluka.

Pjesme se ispjevaše. Jedna veli da „po Taslidži padne magla po vazdan“, a ona druga priča priču o čuvenim ljepoticama vrlo „jordamli hanumama“, što će reći da bijehu veoma gorde, a što da i ne budu kad se tada o Taslidži govorjaše kao o „malom Carigradu“.

A da zaista bude nešto od toga sjaja pobrinuo se carski vezir Husein paša Boljanić, rodom iz tog kraja. On je gradu darovao džamiju, šadrvan, sahat- kulu , karavan-saraj, haman i bazar.

Do danas džamija Husein paše smatra se jednim od najljepših sakralnih objekata islamske kulture na prostorima cijelog Balkana.

Građena je sredinom 16. veka, i to po planovima mimare Hajrudina, jednog od najvećih arhitekata, onog što je projektovao i most u Mostaru. Džamija ima nekoliko kupola, ali joj jedinstvenost daje izuzetno visoko (42 metra) i vitko minare, te se smatra remek-djelom sklada. Kupole su zidane na četiri stuba čiji je mermer (alem-kamen) donesen iz Aleksandrije. Unutrašnjost džamije je islikana izvanrednim floralnim ornamentima i citatima iz Kurana, pa vele da bi zbog finoće izrade pomalo zavidni bili Mani i Behzad, najslavniji persijski slikari i graveri.

I danas, žubori voda iz šadrvana na ulazu u predivnu i raskošnu bogomolju, a sat broji vrijeme na sahat-kuli u centru Pljevalja, gradića što se od pedesetih godina prošlog vijeka prepoznaje po uglju, a od osamdesetih i po Termoelektrani. Teška magla skriva grad i tek oko podne jesenje sunce je razgrne te se ukaže lijepo, opjevano mjesto, kao kad se teška plišana zavjesa podigne i pred očima gledalaca otkrije scenografiju na pozornici koja dočarava sjaj i prefinjenu otmenost.

Negdje iz „ofa“ dopire tihana pjesma o „malom Carigradu“ kraj brezničkih vrbaka.

Okružen brdima i stoljetnjom šumom, u neposrednoj blizini Pljevalja, nalazi se manastir Svete Trojice sagrađen u 16. vijeku. Pljevaljski manastir pripada Mileševskoj eparhiji SPC a nalazi se u Crnoj Gori. Prvi pisani pomen potiče iz 1537 godine.Više puta je obnavljan i dogradjivan. Danasnji izgled datira iz 16.veka.Zivopisan je krajem 16 i pocetkom 17 vijeka. Bio poznat kao prepisivački i književni centar. U manastiru Svete Trojice nalazi se i kivot u kome je ležalo tijelo Svetog Save sve do momenta kad je odnijeto na Vračar. U kivotu se nalazi i lijeva ruka za koju se vjeruje da je to ruka Svetog Save.

I pravoslavni hrišćani i muslimani izuzetno poštuju ovaj kivot i običaj je da se ispod njega provlače.

SPORT

Pored toga što su Pljevlja poznata po industriji, najsjeverniji grad Crne Gore ima i bogatu sportsku istoriju. Pljevlja su proslavili rukometaši a u novijoj istoriji fudbaleri i kosarkasi. Od imena treba spomenuti Smaja Čengića koji je jedan od najboljih rukometaša svih vremena na prostoru tromeđe (Crne Gore,Srbije i BIH).

Tu su i braća Peruničić.Nenad i Predrag su ponikli u gradu pod Golubinjom a za njihovo rukometno umijeće čulo se širom Evrope.

Od fudbalera treba pomenuti mnoga imena. Tu su familije Ćirlija, Čakar, Hadžalić, Marić, Ivan Fatic,itd.A sto se tice kosarkasa poznat je Slavko Vranes, koji stiti boje Partizana.

UMJETNOST

Naravno, kao grad koji postoji već stotinama godina Pljevlja imaju i veliki broj umjetnika. Raznorazna Kulturno umjetnička društva , Vokalno instrumetalni sastavi ,čuveni ,,Pljevaljski Tamburaši“ i još mnogo toga čini Pljevlja kulturno bogatim.Tu je i veliki broj nadarenih slikara.

I moderna umjetnost je zastupljena. Rock ‘n Roll bend K – Faktor je nastupao po čitavoj Crnoj Gori.

U Pljevljima postoji poznati park „Vodice“, koji se smatra jednim od najljepših u Crnoj Gori.