Srpska pravoslavna crkva i vjernici danas slave dan Svetog Prokopija, hrišćanskog svetitelja iz 4. vijeka.

Iako su rijetke porodice koje ovaj praznik obilježavaju kao svoju krsnu slavu, ovaj svetac je od davnina veoma poštovan u našim krajevima.

Sveti velikomučenik Prokopije je hrišćanski svetitelj iz 4. vijeka, rođen u Jerusalimu. Prvobitno ime bilo mu je Neanije, a službovao je u vojsci cara Dioklecijana. 

Malo je poznata činjenica da je srpski grad Prokuplje po njemu dobio ime.

Prema legendi, u vrijeme progona hrišćana, Dioklecijan je odredio Neanija da s jednim odredom vojske ide u Aleksandriju i tamo zatre hrišćane. Na tom putu dogodio se jak zemljotres nakon kojeg mu se Bog obratio riječima:

„Neanije, kamo ideš, i na koga ustaješ?”.

Na njegovo pitanje: „Ko si ti, Gospode? Ne mogu da te poznam”, pokazao se u vazduhu presvetao krst, kao od kristala, i začuo se glas: “Ja sam Isus raspeti Sin Božji, ovim znamenjem koje si vidio pobjeđuj neprijatelje svoje, i mir moj biće s tobom”.

Ovaj događaj je potpuno promijenio Svetog Prokopija. Kada je kao pobjednik ušao u Jerusalimobjavio je da je hrišćanin.

Kada su ga, zbog te izjave, izveli na sud, Sveti Prokopije je skinuo mač i vojvodski pojas i bacio se pred sudijom, pokazavši time da je on samo vojnik Hrista Cara.

Posle velikih mučenja bačen je u tamnicu, gdje mu se opet javio Gospod Isus Hristos, koji ga je krstio i dao mu ime Prokopije.

Jednog dana došlo mu je na tamnički prozor 12 žena i rekle su mu:

“I mi smo sluškinje Hristove.”

Optužene za ovo one su bačene u istu tamnicu, gdje ih je sveti Prokopije učio vjeri Hristovoj, a naročito tome kako će primiti mučenički venac. Zbog toga se u činu vjenčanja pominje sveti Prokopije, pored bogovenčanog cara Konstantina i Jelene.

U Nišu je u prednemanjićko doba postojao manastir svetog Prokopija, u kom se čuvala ruka svetitelja. Svetinja je kasnije, kad su Turci zauzeli Niš, prenijeta u Prokuplje, koje je i dobilo ime po ovom mučeniku. Sudbina moštiju nije poznata od 18. vijeka.

Narodna vjerovanja

U nekim  krajevima se važi vjerovanje da je ovaj dan pogodan za svadbe, jer sveti Prokopije pohodi i blagosilja mladence. Smatra se da treba izbjegavati kopanje, čak i sahranjivanje. Takođe, na ovaj dan se nije kupalo.

S obzirom na to da je riječ o blagom svecu koji je uvijek video samo ono najbolje u ljudima, na današnji dan se izbjegavaju svađe i psovanje što se naročito dopada mamama koje ove dobre navike i inače pokušavaju da usade djeci.