Ukoliko parlament, nakon duge i ozbiljne rasprave prihvati predlog predsjednika Republike Aleksandra Vučića o odmrzavanju obaveznog služenja vojnog roka, Srbija će se vratiti u grupu zemalja u kojoj je nošenje vojne uniforme zakonska obaveza.

Kada je organizovanje vojske u pitanju Evropa je, grubo govoreći, podijeljena po sredini. Na zapadnom dijelu kontinenta najveći broj zemalja opredijelio se za profesionalne oružane snage, u kojima je moguće služiti vojsku na dobrovoljnoj bazi. Na istočnom dijelu Evrope u većini država vojske se dopunjavaju regrutima koji moraju da služe vojni rok. Linija razgraničenja, međutim, nalazi se istočnije od linije preko koje se nekada pružala Gvozdena zavjesa.

Tako su i zemlje regiona, iako nekada u sovjetskoj sferi uticaja, uglavnom ukinule obavezu služenja vojnog roka u sličnom periodu kada je to učinila i Srbija. Obaveza je u regionu redom ukidana – Bosna i Hercegovina i Mađarska su profesionalizovali vojne snage 2005. godine. Rumunija i Crna Gora su to učinile 2006. godine, a Bugarska i Sjeverna Makedonija naredne godine. Kao posljednje u regionu, obavezu služenja ukinule su Hrvatska (2008), Albanija (2010) i Srbija (2011). Jedina država na Balkanu koja i dalje predviđa obavezu služenja je Grčka, gdje muškarci stariji od 18 godina moraju u vojsci da provedu između devet i dvanaest mjeseci, u zavisnosti od roda. Žene mogu dobrovoljno da se prijave za služenje vojnog roka. Obaveza služenja na snazi je i na Kipru.

Najveći broj članica Evropske unije takođe ima profesionalnu vojsku – Njemačka, Francuska, Italija, Irska, Belgija, Holandija, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija. U Španiji je obavezno služenje ukinuto 2001. godine, ali je ostavljena mogućnost Vladi da mobiliše građane između 19 i 25 godina starosti u slučaju nacionalne katastrofe ili ratnog stanja. Sličan aranžman postoji i u Portugalu gde je obaveza ukinuta 2004. godine.

Jedini pravi izuzetak u tom dijelu Evrope predstavljaju Švajcarska i Austrija, zemlje na koje se često pozivaju zagovornici vraćanja obaveznog vojnog roka.

U Švajcarskoj je služenje vojnog roka obaveza za sve muškarce između 18 i 34 godine. Obuka traje 21 nedjelju, nakon čega se svake godine ide na dodatnu obuku. Moguće je uložiti prigovor savjesti i služiti bez oružja, a moguće je i da se žene prijave za dobrovoljno služenje vojnog roka.

U Austriji vojni rok traje šest mjeseci, gdje je takođe moguće uložiti prgovor savjesti i obavezu odraditi u civilnoj službi. Nakon šestomjesečne obuke, vojnici postaju dio rezervnog sastava i mogu biti pozvani na jednomjesečne vojne vježbe. Građani i Švajcarske i Austrije su na referendumima odbijali da većinski glasaju za ukidanje obaveznog vojnog roka.

U svim skandinavskim zemljama na snazi je obavezno služenje vojnog roka. U Danskoj vojni rok traje četiri mjeseca, s tim da budući rezervni oficiri i podoficiri služe između devet i dvanaest mjeseci. Civilno služenje takođe traje četiri mjeseca. U Norveškoj se nakon navršenih osamnaest godina života i muškarci i žene prijavljuju za služenje vojnog roka, a nakon testiranja odabere se oko dvadeset odsto prijavljenih. Rok traje između devet i osamnaest mjeseci u zavisnosti od roda, a regruti mogu da računaju na brojne pogodnosti, poput prednosti u zapošljavanju u državnoj administraciji. Sličan sistem na snazi je i u Švedskoj, gdje samo dio populacije na kraju bude i odabran da služi vojsku.

Služenje vojske je zakonska obaveza i u Litvaniji i Estoniji. Za nas je posebno interesantan primjer Litvanije, koja je 2007. godine ukinula obavezu služenja da bi je 2015. godine vratila. Rok traje devet mjeseci, tokom kog regruti dobijaju platu u visini od oko tri hiljade eura. Takođe, poslodavac koji zaposli regruta je šest mjeseci oslobođen od plaćanja poreza i doprinosa. Civilna služba traje četiri i po mjeseca duže od vojne. U Estoniji vojni rok traje između osam i jedanaest mjeseci. Za razliku od ove dvije zemlje u Letoniji je služenje vojske opcionalno.

U Turskoj takođe postoji obaveza služenja vojnog roka koji traje šest mjeseci. Međutim, zahvaljujući zakonskim izmenama iz 2019. godine, građani imaju mogućnost da uplatom 31 hiljade lira, skrate obuku na mjesec dana.

Obavezni rok u Rusiji služe muškarci starosti između 18 i 27 godina. Osim što prolaze obuku, regruti u Rusiji učestvuju i na vojnim vježbama. Zakon, međutim, ne dozvoljava učešće regruta u ratu. Sumnja se da se ova zakonska uveliko krši tokom invazije na Ukrajinu.

I u Ukrajini je na snazi obavezno služenje vojnog roka. Zemlja je 2012. godine ukinula obavezni rok, ali ga je dvije godine kasnije, izbijanjem sukoba u Donbasu, vratila. Vojni rok traje 12 mjeseci, isto koliko i u Rusiji. Obavezno služenje vojnog roka je na snazi i u Bjelorusiji.