BANKA HRANE – Socijalno stanovanje kao način rješenja više problema

    3 godine pre 347 pregleda Izvor: PV Informer

Sve veći broj građana Crne Gore se obraća Banki hrane Crne Gore sa žalbom da se cijene podstanarskih  stanova u kojima žive uvećavaju učestalo a da  oni nemaju načina da ih plate.

  Žale se stanovnici glavnog grada da  im se skoro tromjesečno povećava kirija za  po 20-30 eura. Stanovnici primorskih gradova kažu da su se dolaskom izbjeglih lica,  koji su mahom jako platežno sposobni,  drastično povećale kirije i da oni nisu sposobni da ih plate,  te molr državu da im pomogne . 

U Crnoj Gori po zadnjem popisu, u prosjeku je zaposlen samo jedan član porodice . Popis  nam kaže da  je skoro deset odsto porodica u Crnoj Gori  u podstarskom položaju .Najveći broj podstanara  je među socijalno ugroženima , korisnicima  socijalne pomoći ili porodicama gdje je jedan neformalno zaposleni član porodice  tj ima nesuguran  radni  odnos.
Izazovu kako platiti stanarinu izloženi su osobe koje  spadaju u  socijalno  rizične  poput nezaposlenih osoba,  mladi bez roditeljskog  staranja, starija lica bez porodice, žrtve porodičnog nasilja, porodice  ili pojedinci u kojima žive osobe sa invaliditetom, porodice  sa troje i više djece kao i jednoroditeljske  porodice 
Korisnici  socijalne pomoći  čitavo svoje primanje daju na stanarinu,  što ukazuje da država ima  realan podatak da te porodice i pojedinci,   ne mogu živjeti od ove pomoći  države. Za hranu,  mjesečnu autobusku  kartu koja po djetetu iznosi 25 eura, užinu u školi, knjige ukoliko nisu u osnovnoj školi, školski pribor, odjeću, obuću… se moraju snaći. 
Država  neuređenjem sistema socijalne zaštite posredno  tjera socijalno ugrožene da rade na crno da bi preživjeli.Osim  što država time pokazuje neodgovoran odnos prema ljudima u stanju potrebe  ona gubi , svjesno  porez od rada na crnom tržištu.
Država gubi budžetske prihode  i na porezima  za izdavanje stanova i poslovnih prostora,   jer  je malo vlasnika koji ovjeravaju Ugovore za stanovanje.
Kada se kupovina stana preračuna u plate, za stan prosječne površine potrebno je izdvojiti deset prosječnih godišnjih plata bez ostatka za život, i to ako stan kupujete za gotovinu. Ako uzimate kredit prosječan stan će vas koštati mnogo više. 
Odgovora države, u smislu proaktive stambene politike i formiranja budžeta za socijalno stanovanje,  praktično nema.Crna Gora mora imati Nacionalnu  strategiju  socijalnog stanovanja koja mora biti održiva. 
Pravo na rešavanje stambenih potreba  moraju imati  lica koja su bez stana, odnosno lica bez stana odgovarajućeg standarda i koja iz prihoda koje ostvaruju ne mogu da obezbede stan po tržišnim uslovima.
Socijalno stanovanje je stanovanje odgovarajućeg standarda koje se obezbeđuje uz podršku države.Sredstva za socijalno stanovanje  država mora da obezbijedi iz budžeta, domaćih i inostranih kredita, donacija i drugih izvora u skladu sa zakonom.
Osnovna mjerila za utvrđivanje reda prvenstva za rešavanje stambenih potreba lica su:stambeni status,visina primanja i zdravstveno stanje. 
Jedinica lokalne samouprave moraju  raditi na obezbjeđivanju  uslova za razvoj socijalnog stanovanja, planirati  budžetska sredstva za sprovođenje lokalne stambene strategije, obezbjeđenja  razvoja  socijalnog stanovanja putem odgovarajuće zemljišne politike i planiranja i uređenja prostora, voditi  registar stanova, osnivati  samostalno ili zajedno sa drugim zainteresovanim jedinicama lokalne samouprave neprofitnu stambenu organizaciju (stambenu agenciju) radi sprovođenja lokalne stambene strategije, realizacije programa socijalnog stanovanja i upravljanja.

Socijalno stanovanje nije nužno i jedino orjentisano samo prema siromašnima.
Građanima, a posebno mladima treba riješiti stambeno pitanje na način da im lokalna ili regionalna vlast ponudi  jeftiniji najam nekretnine što je prepoznato kod socijalno odgovornih država.Posebno je važno rješavati ovaj problem zbog negativnog prirodnog priraštaja i zadržavanja mladih u Crnoj Gori.

Nedostatak socijalnog stanovanja primorava one  koji jedva krpe kraj s krajem da žive sa roditeljima. Crna Gora je u vrhu zemalja po broju mladih koji žive sa roditeljima. Španija taj problem rješava izdvajanjem sredstava za plaćanje  stanova mladim bračnim parovima. 

Mi  nemamo Sklonište za beskućnike,  pravdajući se nedostatkom  sredstava. 
Kako smo svjedoci neracionalnog trošenja budžeta,   po raznim osnovama i nemanja volje da se ostvare neophodne uštede posebno neophodne  u vrijeme krize  ,  smatramo da se ne smije teret krize prebacivati na ugrožene.Crna Gora ima toliko zapuštenih i napuštenih  prostora koji propadaju i koji nisu privedeni namjeni . Zašto ne uložimo na  njihovu adaptaciju i napravimo Sklonište?
Zakon o socijalnom stanovanju  je  donijet 2013.godine  a nedostatak finansija  je prepreka  za uspostavljanje održivog sistema socijalnog stanovanja tvrdili su u nadležnom ministarstvu. Ipak mnogo  je funkcionera dobilo povoljne kredite za stanove od države, čak i kad nije bilo  prvo rješavanje stambenog pitanja. Rate  za kredit su im toliko niske  da su ih mogli vraćati i korisnici  socijane pomoći.Kirije koje  oni plaćaju mnogostruko su veće od rate za kredit privilegovanih.  Koja je prepreka da se po tržišnim uslovima naplate tako dati stanovi i krediti,   a od tog novca grade socijani stanovi?  Zašto se  konačno ne donese zakon o porijeklu  imovine i  počne zaplijena i naplata imovine sumnjivog porijekla,  kako bi se što brže gradili socijalni stanovi?
Zvanično,  po statistici Crna Gora ima veći broj stanova nego porodica,  što  nam mnogo govori o stambenoj politici .

Država  bi morala dodatno oporezovati visak stambenog prostora i prihoda od izdavanja nekretnina koji se do sada odvijao u sivoj zoni.   Porez na nekretnine bi morao biti progresivan, tako da se za svaku drugu nekretinu osim one u kojoj poreski obveznik stanuje,  treba naplacivati sa većom  stopom poreza. Na primjer, druga nekretnina sa 10% poreza, treća  nekretnina sa 20% , četvrta nekretnina sa 30% poreza i sl.    Vlasnici nekretnina koji izdaju nekretnine trebali bi se registrovati kao hosteli i apartmani  i morali  bi plaćati poreze na hotelsku  djelatnost. Posebno oni koji izdaju svoje nekretnine preko aplikacija booking i sličnih  koji se lako mogu registrovati  , a koji na svoje prihode od iznajmljivanja  nekretnina ne plaćaju  nikakav  porez državi.

Sva sredstva prikipljena iz ovih poreza država  treba da upotrijebi u izgradnju socijalnih  stanova za siromašne  koji bi plaćali  mali   zakup i ne bi bili  vlasnici tih državnih  stanova. 
  Ove stanove bi trebalo graditi na periferiji gdje bi uz njih mogli dobiti i nesto obradive zemlje gdje bi mogli uzgajati voće  i povrće  i  tako obezbjediti sebi hranu. 

Dosadašnja gradnja nekih zgrada koje su građene novcem Vlade ili stranih donatora  ostaje  i dalje  pod sumnjom  a podjele  socijalnih stanova su pod hipotekom političke  podobnosti.  Moramo znati koliko ima ukupno  socijalnih stanova  u Crnoj Gori  i ko koristi te stanove i  pod kojim kriterijuma su dobijeni i da li sadašnji korisnici ispunjavaju uslove da ih i dalje koriste. 

Sekretarijat za socijalno staranje glavnog grada je u postupku odabira korisnika socijalnog stanovanja. 
Crna Gora praktični nema u savremenom dobu zadužnišfva i gradnje objekata od opšteg značaja  od strane bogatih pojedinaca.

Volonterski tim Banke hrane Crne Gore