Vlada je lani imala manjak u državnoj kasi od 169,86 miliona eura, što je 43,46 miliona eura više nego što je projektovano Fiskalnom strategijom za tu godinu koju je izvršna vlast usvojila na početku mandata. Bruto zarade administracije su veće za oko 33 miliona u odnosu na plan. 

To je utvrdila Državna revizorska institucija (DRI) u Izvještaju o ocjeni primjene kriterijuma fiskalne odgovornosti u 2018. Fiskalnom strategijom deficit budžeta je predviđen na 126,4 miliona eura.

Revizijom je rukovodio predsjednik Senata DRI Milan Dabović, dok je drugi član kolegijuma bio senator Branislav Radulović.

Mjerama koje su sadržane u Fiskalnoj strategiji, Vlada premijera Duška Markovića uvela je građanima namete, poput povećanja PDV-a i akciza, smanjenja plata višim javnim službenicima, ukidanja naknada za majke sa troje ili više djece… To je pravdano uvođenjem reda za javne finansije i ostvarivanjem viška u državoj kasi za narednu godinu.

Međunarodni monetarni fond (MMF), Svjetska banka (SB) i kreditne agencije “Standard and poors” i Moodys” su ukazali u izvještajima da se projekcije o suficitu državne kase u 2020. teško mogu ostvariti.

“Mjere fiskalne konsolidacije za 2018. godinu utvrđene Planom sanacije deficita i javnog duga, kao i dodatne mjere navedene u Fiskalnoj strategiji djelimično su sprovedene u dijelu aktivnosti koje su zahtijevale izmjene i dopune zakonskih propisa i podzakonskih akata”, ocjena je DRI.

Utvrđeno je da je prošle godine na bruto zarade državne administracije potrošeno 462,16 miliona, što je 33,16 miliona više nego što je projektovano Fiskalnom strategijom za 2018. godinu (429 miliona). DRI navodi da je poređenje i izvršenja izdataka za bruto zarade u periodu 2016. i 2017. godine pokazuju rast u iznosu od 22,37 miliona eura u 2017. godini u odnosu na 2016. Izvršenja izdataka za bruto zarade pokazuju rast u iznosu od 39,12 miliona eura u 2018. godini u odnosu na 2016. godinu.

“Mjera u cilju povećanja prihoda od akciza, kojom je planirano ostvarenje dodatnih 30,2 miliona eura u 2018, nije realizovana, što se dobija poređenjem prihoda iz 2018. godine u odnosu na 2017. godinu kada se uviđa njihovo smanjenje u iznosu od 3,91 milion. U prošloj godini bile su izmjene i dopune Zakona o akcizama pri čemu je specifična akciza za cigarete smanjena sa 40 na 30 eura uz smanjenje proporcionalne akcize za cigarete u periodu od 2018. do 2024. godine sa 32 odsto na 24,5 odsto, što nije u skladu sa definisanim aktivnostima u cilju fiskalne konsolidacije”, piše u Izvještaju.

Konstatovano je da mjera navedena u Planu sanacije deficita i javnog duga za period 2017-2021. godine koja se odnosi na centralizaciju poreskih registar kasa, čije je sprovođenje planirano od januara 2018. godine, nije sprovedena. Po tom osnovu u 2018. je očekivano 10 miliona eura.

DRI navodi da je mjerama fiskalne konsolidacije, koje se odnose na ostvarenje prihoda od poreza na lična primanja i doprinosa, planirano povećanje poreza na lična primanja i doprinosa u ukupnom iznosu od 19,20 miliona eura.

“Poređenje izvršenja budžeta 2017. i 2018. godine pokazuje rast ostvarenja ovih prihoda u iznosu od 43,59 miliona eura”, konstatovano je u Izvještaju.

Utvrđeno je da su u prošloj godini u odnosu na godinu ranije umanjeni izdaci za socijalna primanja za 21,64 miliona eura.

DRI na osnovu člana 26 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti radi ocjenu kriterijuma fiskalne odgovornosti za svaku budžetsku godinu. Ocjena kriterijuma fiskalne usklađenosti zasnovana je na analizi fiskalne strategije, smjernicama makroekonomske politike i godišnjem zakonu o budžetu.

Potrošnju mijenjali tri puta

Revizijom je utvrđeno da su limiti potrošnje u prošloj godini (planirani Zakonom o budžetu i rebalansima rađenim dva puta) nijesu u skladu sa limitima potrošnje definisanim Smjernicama makroekonomske i fiskalne politike za period od 2017. do 2020.

“Projektovani limit potrošnje Smjernicama u 2018. godini je bio 1,72 milijarde eura, dok je limit potrošnje u zakonu o budžetu planiran u iznosu 1,75 milijardi. Limit potrošnje je zakonom o budžetu u odnosu na Smjernice veći za 26 miliona eura”, konstatovao je DRI.

U izvještaju se navodi da je poređenje limita potrošnje po vrstama potrošnje pokazuje da zakon o budžetu za 2018. godinu nije usklađen u dijelu limita tekućeg bužeta i budžeta državnih fondova, gdje je konstatovano prekoračenje od 53,99 miliona eura.

“Istovremeno, limit potrošnje za kapitalni budžet umanjen je za 25,92 miliona eura, a za budžetsku rezervu u iznosu od 2,04 mil eura, u odnosu na limite potrošnje definisane Smjernicama”, novodi u Izvještaju.

Objašnjeno je da su promjene sa limitima potrošnje u rebalansu rađenim u martu dovele do povećanja deficita za 25 miliona (sa 144,61 milion na 169,61 milion).

Drugim rebalansom iz avgusta planirano je ostvarenje deficita u iznosu od 173,08 miliona, što je 3,47 miliona više nego u rebalansu iz marta.

Deficit i javni dug još mimo limita, većina opština kršila zakon

DRI je utvrdio da Vlada još nije svela u zakonski okvir deficit budžeta i javni dug. Deficit budžeta, shodno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, trebalo bi da bude na nivou od tri odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP), dok je u prošloj godini bio 3,78 odsto. Ipak, u odnosu na 2017. kada je bio 5,51 odsto, bilježi pad.

Kada je riječ o javnom dugu koji je lani bio 3,26 milijardi, on je učestvovao sa 70,75 odsto u BDP-u.

Revizija je pokazala i da je i većina opština kršila Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti kojim je definisano da njihov deficit ne smije biti veći od 10 odsto njenih prihoda u toj godini, osim ako je prekoračenje korišćeno za finansiranje kapitalnih izdataka.

“Zakonom postavljeni limit od 10 odsto prekoračilo je 17 opština, pri čemu je 13 opština ostvarilo prekoračenje u većem iznosu od ostvarenih kapitalnih izdataka, odnosno nije ispunilo fiskalno pravilo organa lokalne uprave”, piše u Izvještaju.

Konstatovano je da je Vlada ispunila indikator da stopa rasta tekućeg budžeta i budžeta fondova bude niža od stope rasta realnog BDP-a. BDP je lani bio 4,6 milijardi.