Broj aktivnih slučajeva infekcije korona virusom koji se u dnevnim izvještajima saopštava crnogorskoj javnosti nije vjerodostojan, a samo tokom oktobra je na dnevnoj osnovi brisano između 60 i 200 osoba iz baze aktivnih slučajeva, pokazuje analiza zvaničnih kovid brojki koju je uradila Pobjeda.

U aktivne slučajeve se računa broj otkrivenih slučajeva umanjen za broj oporavljenih i preminulih, a kriterijumi da bi se neko smatrao oporavljenim se razlikuju od države do države i uopšteno se u svijetu prepoznaju dva pristupa.

Najprostije objašnjeno, jedan je individualni, poput onoga što smo u Crnoj Gori imali u početku pandemije kada se svaki zaraženi tretirao posebno i tek nakon drugog negativnog testa se brisao iz baze aktivnih slučajeva, a drugi pristup je opšti i njime je definisan određeni vremenski period od zaražavanja do momenta brisanja iz baze, u slučaju da se ne razvije ozbiljnija klinička slika.

Ovaj drugi model je trenutno na snazi u Crnoj Gori i podrazumijeva nešto drugačije pristupe u slučaju asimptomatskih, simptomatskih i hospitalizovanih pacijenata.

KRITERIJUMI

Kako su za Pobjedu objasnili iz Instituta za javno zdravlje, kriterijumi za donošenje odluke o prekidu izolacije su: vrijeme pojave prvih simptoma i znakova bolesti i njihovo trajanje, odnosno vrijeme uzorkovanja ili dobijanja prvog pozitivnog RT-PCR ili brzog antigenskog testa na SARS-CoV-2, u zavisnosti od toga da li se radi o simptomatskoj ili asimptomatskoj infekciji SARS-CoV-2, a na osnovu procjene nadležnog epidemiologa.

Za asimptomatske slučajeve kovida-19 završetak izolacije preporučuje se 10 dana nakon datuma uzimanja prvog uzorka čiji je rezultat bio pozitivan na SARS-CoV-2, uz uslov da se tokom tog perioda nijesu razvili nikakvi simptomi bolesti.

U slučaju razvoja simptoma, koriste se kriterijumi namijenjeni za simptomatske bolesnike, pri čemu je referentna tačka od koje se računa vrijeme izolacije – datum pojave simptoma.

U slučaju simptomatskih bolesnika sa blagom kliničkom slikom koji se od početka bolesti kovid-19 liječe u uslovima kućne izolacije, završetak izolacije se preporučuje ako su zadovoljeni sljedeći kriterijumi:

– prošlo je najmanje 10 dana od prvog dana bolesti ili od momenta uzorkovanja za test koji je bio pozitivan,

– uz ispunjene kliničke kriterijume da je osoba posljednji dan izolacije bez povišene temperature, da posljednjih 48 sati nije uzimala antipiretike i da su ostali simptomi u poboljšanju, izuzev gubitka čula ukusa i mirisa koje može potrajati sedmicama i ne odlaže kraj izolacije.

Ukoliko nijesu ispunjeni klinički uslovi za prekid izolacije, izolacija u kućnim uslovima se nastavlja do ispunjenja kriterijuma, a izolacija se reguliše kroz privremenu spriječenost za rad koju propisuje izabrani doktor.

Hospitalizovani pacijenti sa umjereno teškom i teškom kliničkom slikom se upućuju u izolaciju od najmanje 21 dana nakon početka simptoma.

U slučaju da se kod pacijenata registruje klinički oporavak sa ublažavanjem kliničke slike i registrovanjem blagih simptoma, takva osoba se može iz bolnice prebaciti u ustanovu za institucionalnu ili kućnu izolaciju pod uslovom da postoje adekvatni uslovi za nju.

Potpunim oporavkom se smatra kada je pacijent posljednja 72 sata bez povišene temperature, da u tom periodu nije uzimao antipiretike i da su ostali simptomi u poboljšanju, pri čemu ukupno vrijeme izolacije, nezavisno od mjesta – bolnica, ustanova ili sopstveni dom, ne smije biti kraće od 21 dana.

Hospitalizovana lica sa teškom/kritičnom kliničkom slikom, kao i ozbiljno imunokompromitovane osobe, bez obzira da li imaju simptomatsku ili asimptomatsku infekciju upućuju se u izolaciju najmanje 21 dan od početka simptoma za teško/kritično oboljele, odnosno najmanje 21 dana od prvog pozitivnog rezultata za asimptomatske slučajeve.

Kako je objašnjeno iz IJZ-a, ovi kriterijumi, odnosno opšti protokol za postupanje sa oboljelima od kovida-19, bliskim kontaktima oboljelih, sprovođenjem i kriterijumima za prekid izolacije i karantina, su ažurirani posljednji put 22. oktobra ove godine, a glavna izmjena se odnosi na broj dana izolacije pozitivnih slučajeva koja je skraćena sa 14 na deset dana, u skladu sa iskustvima i preporukama većine zemalja EU.

BROJKE

Na to da nešto nije u redu sa brojkama koje se svakodnevno saopštavaju crnogorskoj javnosti, ukazalo je nekoliko stvari. Jedna od njih je činjenica da se podaci iz izvještaja sa sajta IJZ-a, koje mediji svakodnevno objavljuju, ne poklapaju sa brojkama u krivuljama na istom sajtu.

Tako, nasumičnim izborom nekog od oktobarskih dnevnih izvještaja možemo vidjeti da su razlike koje se tiču broja aktivnih slučajeva i po nekoliko stotina. Na primjer, u dnevnom izvještaju IJZ-a od 6. oktobra piše da je broj aktivnih slučajeva u Crnoj Gori 5.676, dok krivulja na istom sajtu pokazuje 464 više, odnosno 6.140. U drugom slučaju, od 17. oktobra medijima i javnosti je saopšteno da je aktivno 4.840 slučajeva dok se na krivulji učitava za skoro 300 veći broj, odnosno 5.134.

Alarm je upalila i izjava direktora IJZ-a Igora Galića na konferenciji za medije od 8. oktobra, kada je objavljeno da se ublažavaju epidemijske mjere, odnosno ukidaju kovid propusnice kao uslov za ulazak u tržne centre, poslovne zgrade i centre, uz obrazloženje da se situacija poboljšava.

On je tada saopštio da je u dvonedjeljnom periodu od 23. septembra do 26. oktobra broj novooboljelih u odnosu na prethodne dvije sedmice (od 9. do 22. septembra) opao za 40 odsto, a broj preminulih za „oko 18 odsto“.

No, analiza javno dostupnih podataka sa sajta IJZ-a je pokazala nešto drugo. Broj preminulih je kada se uporede periodi saopšteni na konferenciji za medije 94 u odnosu na 93, tako da je pad broja preminulih bio nešto preko jednog procenta, a pad novooboljelih je bio oko 29,1 odsto.

I u posljednjem intervjuu od 27. oktobra za agenciju Mina ministarka zdravlja Jelena Borovinić-Bojović je kazala da je broj preminulih od posljedica korona virusa „u posljednjih 14 dana manji za 15,19 odsto u odnosu na prethodne dvije sedmice“, što je procenat koji se ne poklapa sa zvanično dostupnim brojkama.

Analizirali smo javno dostupne podatke sa sajta IJZ-a na tri datuma. Na dan objavljivanja intervjua 27. oktobar, ali i na 26. i 25. oktobar. Četrnaestodnevni pad preminulih je na 25. oktobar iznosio 8,14 odsto, narednog dana oko 10 procenata, a na dan objavljivanja intervjua oko 12,7 odsto.

Međutim, ono što nam je privuklo najviše pažnje, i što je bilo vidljivo „golim okom“ su nelogičnosti brojeva vezanih za opštinu Plav. Za tu opštinu je tokom oktobra objavljivano više zbunjujućih podataka. Tako smo imali prilike da vidimo da se u istom danu prijavljuju, na primjer, tri nova slučaja infekcije, a da nema aktivnih slučajeva.

AKTIVNI SLUČAJEVI

I pored metodološke napomene u dnevnim izvještajima u kojoj piše da je prikaz oboljelih po opštinama podložan promjeni nakon dobijanja dodatnih podataka iz epidemioloških istraživanja i prikupljanja podataka sa terena, te da se inicijalne prijave koje pristižu u IJZ obrađuju po uputnoj zdravstvenoj ustanovi, koja često pokriva teritoriju više opština, često ne odražavaju pravo stanje na terenu u trenutku objavljivanja, situacija sa brojevima u Plavu je pokazala očigledne nelogičnosti.

Analizirali smo podatke o aktivnim slučajevima na nivou Crne Gore u prve četiri sedmice oktobra i ustanovili da je, i pored promjene kriterijuma za brisanje aktivnih slučajeva sa najmanje 14 na 10 dana izolacije od 22. oktobra, ne računajući hospitalizovane slučajeve, u tom periodu, iz baze aktivnih slučajeva prijevremeno izbrisano najmanje 2.128 slučajeva.

Na dnevnom nivou iz ukupnog broja aktivnih slučajeva na nacionalnom nivou brisano je od 63 na samom početku oktobra, do čak 197 slučajeva 28. oktobra, koji se na osnovu kriterijuma koje nam je u odgovorima na naša pitanja dostavio Institut za javno zdravlje nijesu smjeli brisati.

Prilikom ovih kalkulacija, redakcija Pobjede je koristila isključivo podatke iz dnevnih izvještaja Instituta za javno zdravlje dostupnih na zvaničnom sajtu ove ustanove. Kao kriterijum za brisanje aktivnih slučajeva, koristili smo minimalni vremenski okvir onako kako je opisano u odgovorima IJZ-a, od 14, odnosno od 10 dana izolacije od 22. oktobra.

Nijesmo uzimali u obzir hospitalizovane pacijente, jer ti podaci statistički ne postoje, i nijesmo prilikom kalkulacija koristili vremenski okvir za takve slučajeve od minimalno 21 dana izolacije, tako da su realne brojke o prijevremenom brisanju aktivnih slučajeva najvjerovatnije značajno veće.

Valja napomenuti da se slučaj nelogičnosti u Plavu, koji je bio vidljiv golim okom na malim brojevima i uzorcima, nakon detaljne analize i pravljenja baze podataka po opštinama, prelio na gotovo sve gradove u Crnoj Gori.

Pobjeda je već pisala o značaju vođenja širokih, i što je još važnije, preciznih statističkih podataka za upravljanje pandemijom. Naš list je u više navrata ostao uskraćen za odgovore kada smo od IJZ-a tražili neke od statističkih podataka koji bi bili od značaja za crnogorsku javnost.

Diskrepanca u brojevima koje je Pobjeda analizirala, ali i na samom sajtu IJZ-a u grafičkom prikazu u odnosu na ono što se svakodnevno dostavlja medijima, samo po sebi je dovoljan razlog za brigu, a brojevi koje nam saopštavaju zvaničnici, a koji se ne podudaraju sa javnosti dostupnim podacima mogu ukazivati na više problema zbog kojih bi se nekome trebala podići obrva na nekoj od visokih državnih adresa.