Dan slovenske pismenosti i kulture obilježavamo od 2019. godine

Dan Ćirila i Metodija, odnosno Dan slovenske pismenosti i kulture, državni je praznik koji se od pretprošle godine obilježava u Srbiji, na današanji dan, 24. maja.

Sveta braća Ćirilo i Metodije su 863. godine došli u Veliku Moravsku čime je započet proces opismenjavanja slovenskih naroda.

Metodije, stariji brat, rođen je oko 815. godine. Najprije je bio visoki državni činovnik, upravnik slovenske kneževine – oblast u dolini Strume, a kasnije se povukao u manastir, zakaluđerio se i postao iguman.

Mlađi brat, Konstantin, rođen je 826. ili 827. godine. Pokazao je darovitost za nauku, pa ga je carica Teodora dovela u Carigrad gdje je zajedno sa budućim carom Mihailom studirao kod najboljih profesora i naučnika onog vremena.

Po završetku studija bio je bibliotekar i arhivar Carigradske patrijaršije, ali je ubrzo pozvan da na Velikoj školi u Carigradu predaje filozofiju (otuda mu nadimak Filozof).

Posle 40 mjeseci rada u Moravskoj, Ćirilo i Metodije su sa učenicima krenuli na put u Rim – vjerovatno radi posvećenja učenika u sveštenike. U „Žitiju Ćirilovom“ opisan je lijep prijem misije u Rimu, gdje je papa primio slovenske knjige i osvetio ih, a prilikom posvećenja slovenskih učenika pjevana je liturgija na slovenskom jeziku.

Za vrijeme boravka u Rimu Konstantin se razbolio. Stupivši u grčki manastir, pod monaškim imenom Ćirilo, umro je 14. februara 869. godine.

Posle Ćirilove smrti, Metodije odlazi u Panoniju, kod kneza Kocelja, a 870. biva postavljen za panonsko-moravskog arhiepiskopa. Ovo je naišlo na otpor njemačkih biskupa koji su na prevaru zatvorili Metodija, koji je nakon četiri godine tamnovanja oslobođen na nagovor pape Jovana VIII.

Učenici Ćirila i Metodija bivaju prognani i prodavani

Metodije je umro 6. aprila 885. godine, nakon čega se mijenja odnos pape prema slovenskom bogosluženju, a učenici Ćirila i Metodija bivaju zatvoreni, prodavani kao roblje i zlostavljani.

Prognani iz Moravske, učenici Ćirila i Metodija stvorili su najjače žarište staroslovenske pismenosti u Makedoniji kod Ohridskog jezera. Na čelu razvoja slovenske pismenosti našli su se Kliment i Naum. Tu je osnovan niz manastira i škola u kojima je negovana tradicija Ćirila i Metodija u pogledu jezika i pisma.

Staroslovenski jezik, kojim se u ono vrijeme govorilo, prvi je i najstariji pisani (književni) jezik Slovena. Nastanak prvih knjiga vezan je za misionarski rad braće Konstantina (Ćirila) i Metodija među moravsko-panonskim Slovenima. Prve knjige napisane staroslovenskim jezikom bili su prevodi hrišćanskih tekstova sa grčkog jezika.

Šireći pismenost među Slovenima Ćirilo i Metodije radili su i na uvođenju slovenskog bogosluženja, kao i na organizovanju nacionalne crkve.

Narodna vjerovanja

Narodna vjerovanja kažu da na današnji dan ne valja prati veš, usisavati po kući, niti raditi bilo kakve teške poslove.

Dobro je na današnji dan da djeca čitaju knjige, kako bi dobro učili tokom cijele godine. Ako ste student, ovo važi i za vas.