Istraživanje Centra za politike i upravljanje (CPU) pokazalo je da se države regije suočavaju sa rasprostranjenom sivom ekonomijom koja veličinom od 30 odsto bruto domaćeg proizvoda (BDP) znatno premašuje prosjek Evropske unije (EU) od 17,1 odsto.

CPU je uradio opsežnu studiju pod nazivom Rasvjetljavanje ekonomije u sjeni: Istraživanje neformalne ekonomije u četiri države jugoistočne Evrope, koja se bavi ključnim aspektima sive ekonomije u Bosni i Hercegovini (BiH), Crnoj Gori, Hrvatskoj i Srbiji.

Rad na crno ili djelimično neprijavljeni rad osjetljiva je tema, što bi značilo se da su stvarne stope vjerovatno više. Istraživanja ukazuju i da 41,3 odsto građana Srbije predstavlja potencijalnu neprijavljenu radnu snagu, dok procenti u ostale tri države variraju od 29,2 odsto u BiH do 35,5 odsto u Crnoj Gori – navodi se u saopštenju. Odnosno, manje od polovine populacije regije bi obavljalo aktivnosti striktno u formalnoj ekonomiji kada bi im prihodi značajno pali, ili kada bi im se finansijska situacija pogoršala. Rezultati istraživanja ukazuju i na visoku učestalost neformalne kupovine roba i usluga. Podaci pokazuju da 32,3 odsto građana Crne Gore nabavlja robu i usluge bez dobijanja računa, a u ostale tri države taj procenat varira od 20,5 odsto u BiH do 28,8 odsto u Srbiji.

Oko 25 odsto populacije regije opravdava rad na crno i kupovinu bez dobijanja računa. Ako osoba djeluje u okruženju u kojem je rašireno opravdavanje neformalnog djelovanja, veća je i vjerovatnoća da će se ta osoba upustiti u aktivnosti u domenu sive ekonomije – dodali su iz CPU. Veća vjerovatnoća uočavanja i više kazne obeshrabruju upuštanje u neformalne aktivnosti. Ipak, više od 40 odsto populacije regije nema povjerenja u rad inspekcija pri otkrivanju rada na crno i neformalne kupovine, prenijela je agencija Mina biznis. Takođe, više od 40 odsto populacije regije smatra da su sankcije blage za otkrivanje takvog djelovanja.

Siva ekonomija negativno utiče na prikupljanje javnih prihoda, te tako i na kvalitet i dostupnost javnih usluga – rekli su iz CPU.